رشته هوانوردی - ناوبری هوایی

بدون شک ایمنی اولین و مهمترین هدف هر پروازی است زیرا ایمنی نه تنها باعث جلوگیری از ضایعات ناشی از خسارت یا آسیب می‌گردد بلکه همچنین می‌تواند در اقناع اذهان عمومی و بهبود سوددهی شرکت‌های هواپیمایی تجاری و مسافربری موثر باشد. بنابراین شرکت‌های حاضر در صنعت هواپیمایی دریافته‌اند که سرمایه‌گذاری بر روی ایمنی در تمامی سطوح شرکت، یک سیاست اصولی و منطقی می‌باشد. یکی از گامهایی که در این زمینه برداشته شده است، وجود متخصصین ناوبری هوایی در هواپیماها می‌باشد که به عنوان رکن اصلی یک پرواز ایمن محسوب می‌شوند .

متخصصین ناوبری هوایی به طراحی مسیرهای پروازی، مانورهای تکنیکی و به کارگیری سیستم‌های مختلف یاری دهنده به خلبان ،در هدایت هواپیماها و موقعیت‌یابی از طریق تکنیک‌ها و فنون ویژه ناوبری هوایی می‌پردازند. ناوبر هوایی را تقریبا می‌توان خلبان دوم نامید، فردی که قبل از پرواز مسوولیت تهیه و طراحی نقشه مسیر پرواز را بر عهده دارد و تعیین می‌کند که هواپیما باید در چه ارتفاعی و با چه سرعتی و در چه هوایی پرواز نماید.

برای مثال اگر در 100 مایلی هواپیما، ابرهای باران‌زا وجود داشته باشد، او مسیر جدیدی را به خلبان پیشنهاد می‌کند تا با ابرهای بارن‌زا برخورد نداشته باشد و در واقع مسیر را دور می‌زند تا با امنیت کامل هواپیما را به مقصد برساند البته تمام هواپیماها ناوبر ندارند اما اگر هواپیمایی ناوبر داشته باشد، قدرت مانور بیشتری دارد چون حتی در هوای نامناسب نیز می‌تواند پرواز کند.

عده‌‌ای از ناوبرها نیز برای هواپیماهای شکاری آموزش می‌بینند(دانشگاه هوایی شهید ستاری بیشتر در این زمینه آموزش می‌دهد) که این افراد در نهایت کار پیچیده‌تر و مهمتری را انجام می‌دهند چون علاوه بر فعالیت‌های یک ناوبر هواپیمای مسافربری یا ترابری باید دوره‌های مختلفی از جمله دوره نجات خدمه از مرگ را بگذرانند و سلاح‌ها و مهمات را نیز کنترل کنند. همچنین باید با رادار هواپیماهای دشمن را شناسایی کرده و در صورت لزوم از اسلحه هواپیماها بر ضد دشمن استفاده کنند. 

توانمندی و ویژگیهای لازم برای رشته ناوبری (گرایشهای ناوبری هوایی و مراقبت پرواز)

چند سال پیش هنگامی که یکی از مراقبین پرواز فرودگاه نیوآرک واقع در شهر نیویورک در حدود 10 فروند هواپیمای جت را همزمان به سوی فرودگاه هدایت می‌کرد و خلبانها آخرین مراحل نزدیکی خود را به سوی باند فرودگاه طی می‌کردند ناگهان صدای رادیو قطع گردید و مراقب پرواز با وحشت مشاهده کرد که هواپیماها از مسیر درست خود خارج می‌شوند و او هیچ کاری از دستش بر نمی‌آید .

در همین حین ارتباط رادیویی بار دیگر برقرار گردید و او توانست هواپیماها را سالم بر زمین بنشاند ولی شدت دلهره در آن لحظه چنان زیاد بود که بیمار گردید و به مرخصی استعلاجی رفت. البته هیچ یک از فرودگاههای ایران ،‌ترافیک خطی فرودگاه نیوآرک را ندارند چون این فرودگاه روزانه 7000 پرواز را زیر نظر دارد اما بدون شک یک مراقب پرواز در هر فرودگاهی، کاری حساس و مهم را بر عهده دارد و باید از آرامش ، بردباری و سعه‌صدر خاصی برخوردار باشد تا بتواند در لحظات بحرانی و اضطراب‌آور، کار خود را بدرستی انجام دهد.

یکی از مهمترین عوامل آرامش یک خلبان، صحبت با مراقب پرواز در برج کنترل یک فرودگاه است. برای مثال اگر هوا خراب باشد و خلبان هم دچار اضطراب و هیجان شده باشد، این مسوول مراقبت پرواز است که می‌تواند به خلبان آرامش دهد و باعث شود که هواپیما ایمن بر زمین بنشیند .

همچنین یک مراقب پرواز باید به زبان انگلیسی مسلط باشد چون باید با خلبان‌ها انگلیسی صحبت کند و خلبان‌ها نیز به او به زبان انگلیسی پاسخ می‌دهند. پای میکروفن صحبت کردن، یک توانایی است و مراقب پرواز باید از این توانایی برخوردار باشد یعنی باید بتواند در هر شرایطی اطلاعات لازم را در اختیار خلبان‌ها قرار دهد. همچنین دانشجویان این رشته همچون سایر رشته‌های دانشگاههای هوایی باید شرایط جسمی لازم را برای ورود به دانشگاه داشته باشند. برای مثال دید داوطلبان رشته‌های مراقبت پرواز و ناوبری هوایی باید باشد و لازم است که از سلامت کامل جسمی برخوردار باشند.

همچنین در رشته ناوبری هوایی حداکثر سن داوطلب باید 20 سال باشد و در رشته مراقبت پرواز حداکثر سن در صورتی که خدمت سربازی انجام نداده باشد 22 سال و در صورت انجام خدمت سربازی 24 سال است. وی باید در دروس ریاضیات و زبان قوی بوده و از سرعت عمل، مهارت و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی برخوردار باشد تا بتواند در مواقع بحرانی وظیفه خود را به خوبی انجام دهد.