معرفی رشته دندانپزشکی

وظیفه اصلی یک دندانپزشک تشخیص و درمان بیماریهای دهان و دندان است و به همین علت شاید بهتر باشد این رشته را دهان پزشکی نامید. در زمان گذشته دندانپزشکان را مساوی با دندانسازان می‌دانستند. اما امروزه میدانیم که دندانسازی فقط بخشی از علم دندانپزشکی است. رشته دندانپزشکی در مقطع دکترای عمومی مرتبط با نحوه رعایت بهداشت پیشگیری و درمان انواع بیماریهای دهان و دندان است. دندانپزشکی یک علم تخصصی است که وظیفه آن حفظ سلامت دهان و دندان است. این علم می‌توان از بسیاری از بیماری‌ها در مرحله اولیه اطلاع پیدا کند و آنها را درمان کند و از پیشرفت آن جلوگیری کند.

محتوای دوره

این رشته شامل دو دوره مجزای 2 و 4 ساله است.

علوم پایه

همانطور که گفتیم این رشته شامل دو دوره مجزای 2 و 4 ساله است. که در 2 سال اول دانشجویان واحدهای علوم پایه مثل بیوشیمی، آناتومی، بافت‌شناسی، فیزیولوژی، ژنتیک، میکروب‌شناسی و ایمنی‌شناسی را می‌گذرانند.

کارآموزی

بعد از گذران 2 سال اول درس های علوم پایه، وارد دوره تخصصی دندانپزشکی می شوند و درس های اختصاصی خود را در زمینه های زیر می گذرانند:

• آسیب‌شناسی فک و دهان
• ارتودنسی
• اندودنتیکس
• پروتزهای ثابت و اکلوژن
• پروتزهای متحرک و فک و صورت
• پریودنتولوژی
• ترمیمی و مواد دندانی
• بیماری‌های دهان و دندان
• جراحی دهان و فک و صورت
• دندانپزشکی کودکان
• رادیولوژی دهان و فک و صورت

آینده شغلی، بازار کار، درآمد

در حال حاضر کشور ایران نزدیک به 12 هزار دندانپزشک دارد و هر سال 18 دانشکده دندانپزشکی بیش از هزار دندانپزشک را تربیت می کند. اما باید بدانیم که آیا برای تمامی افراد و تحصیلات موقعیت شغلی و بازار کار وجود دارد یا خیر. شاید چند سال قبل موقعیت شغلی دندانپزشکان خیلی بهتر بود اما در چند سال گذشته به دو دلیل این فرصت های شغلی محدودتر شده که یکی از آنها پیشرفت بهداشت در کشور است و حرکت و پیشرفت جمعی در جهت افزایش سطح بهداشت و مهار کردن بیماری ها باعث شده که مردم کمتر به بیماری‌های دهان مبتلا شوند و کمتر به دندانپزشک مراجعه کنند و از سمت دیگر در چند سال اخیر تعداد دندانپزشکان نسبت به نرخ رشد جمعیت زیاد شده است و این به این معنی است که شکل سابق موقعیت شغلی برای دندانپزشکان وجود ندارد به این صورت که شاید در بعضی از نقاط برای هر دو هزار نفر یک دندانپزشک وجود داشته باشد.

توانایی‌های مورد نیاز 

فردی که در رشته دندانپزشکی تحصیل می‌کند باید در دروس علوم پایه و همچنین زبان انگلیسی قوی باشد. در صورتی که در این رشته به روز نباشد فقط می تواند کار عملی انجام دهد و اطلاعات کافی از بیماری‌های مختلف را به دست نمی‌آورد. افرادی که در رشته دندانپزشکی تحصیل می‌کنند باید دستان توانمندی داشته باشند و مهارت بالا و همچنین توانایی کار کردن ظریف و با دقت را داشته باشند تا بتوانند کارهای ظرفیت دندانپزشکی را انجام دهند.

همچنین افراد باید سلامت جسمی و روانی کامل را داشته باشند تا بتوانند از انجام تمامی کارهای عملی و علمی و مورد نیاز این رشته برآیند. خلاقیت و دید هنری در این رشته از دیگر ویژگی‌های است که باید وجود داشته باشد.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

امکان ادامه تحصیل تا مقطع فوق دکتری در گرایش های مختلف رشته دندان‌پزشکی در ایران وجود دارد.

تعداد و عناوین واحدهای اصلی و اختصاصی

طول دوره تحصصی رشته دندان‌پزشکی 5 سال است و درس های آن در سه بخش : عمومی، پایه و اختصاصی برنامه‌ریزی شده است که از لحاظ نحوه تعلیم و تدریس، به درسهای نظری، عملی نظری، عملی تقسیم می‌شود.

این دوره شامل دو مرحله است:

 مرحله اول (5/1 سال)

در این مرحله دانشجویان درس های نظری و عملی علوم پایه و عمومی را در دانشگاه (کلاس و آزمایشگاه)‌ می‌گذرانند.

مرحله دوم (5/3 سال)

در مرحله دوم دانشجویان باید درسهای تخصصی خود را در کلاس های دانشگاه و بخش های کلینیک یاد بگیرند و برای برخورداری از کارایی آموزشی درمانی، بیش ترین بخش در کلینیک های دانشکده و بیمارستان های وابسته به ارائه خدمات بهداشتی درمانی انجام می شود و باید بدانید که گذراندن درس های پایه برای ورود به دوره کلینیک الزامی است و باید تمامی درسهای پایه پاس شوند. هر واحد درس نظری 17 ساعت و هر واحد درس عملی 34 ساعت است. کل واحدهای درسی این دوره 203 واحد است.

درس های پایه

درس های پایه درواقع بستر لازم برای ورود دانشجو به درسهای اصلی و تخصصی و یادگیری آنها را فراهم میکند. تعداد واحدهای درس های پایه 43 واحد است که عبارتند از:

• فیزیک پزشکی
• بیوشیمی
• بافت‌شناسی انسانی
• جنین‌شناسی
• تشریح
• ژنتیک انسانی
• میکروب‌شناسی
• ایمنی شناسی
• فیزیولوژی
• روان‌شناسی عمومی
• آسیب‌شناسی عمومی

درس های اختصاصی

درس های تخصصی در مورد درس هایی هستند که اطلاعات کافی در مورد رشته تخصصی را به دانشجو می آموزند و آن را با مفاهیم اصلی رشته آشنا می کنند تا آموزش های کافی رشته را ببیند باخته تخصصی که در رشته دندانپزشکی باید به دانشجویان آموخته شود عبارتند از:

• کالبدشناسی و مرفولوژی دندان
• زبان خارجی اختصاصی
• جنین و بافت‌شناسی فک و دهان
• آسیب‌شناسی دهان
• ارتودنسی
• اندودنتیکس
• بیماریهای دهان و تشخیص
• بیولوژی دهان
• پریودنتولوژی
• دندان‌پزشکی ترمیمی (پروتز متحرک پارسیل، پروتز ثابت، پروتز کامل)
• جراحی دهان و فک و صورت
• دندان‌پزشکی کودکان
• رادیولوژی دهان
• گوش و حلق و بینی
• نظام پزشکی و طب قانونی
• بهداشت عمومی و اکولوژی
• بهداشت محیط زیست
• دندان‌پزشکی مجتمعی
• بیماریهای روانی
• بیماریهای درونی
• فارماکولوژی
• بهداشت دهان و تغذیه
• دندان‌پزشکی پیشگیری مواد دندانی و پایان‌نامه (رساله)‌.

در اواخر سال چهارم با تایید استاد راهنما هر دانشجو موضوعی را برای پایان‌نامه انتخاب میکند و درمورد آن تحقیقاتش را شروع میکند. ولی واحد پایان‌نامه در سال آخر محاسبه  میشود که دانشجو پایان‌نامه را به هیات داوران ارایه داده  و از آن دفاع کرده است.

خلاصه‌ای از مطالب مطرح شده بعضی از درسهای تخصصی الزامی

اندودنتیکس

مفاهیم اصلی این درس حاوی بررسی اتیولوژی، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماریهای پالپی و بافتهای نگهدارنده دندان‌ناشی از ضایعات پالپ به منظور حفظ سلامت و نگهداری دندان های طبیعی است.

بیماریهای دهان و تشخیص

هدف این درس شناسایی، تشخیص کلینیکی و پاراکلینیکی ضایعات حفره دهان و درمان ضایعات مخاطی آن و ارتباط آن با سایر بیماریهای بدن است.

پروتزهای دندانی

این درس عملی آموزش درمورد مسایل ترمیمی و بازسازی دستگاه جونده (دندانها و ساختمان مجاور کناری صورت) از طریق پروتزهای ثابت، متحرک (پارسیل و کامل) و فک و صورت بحث می‌شود. همچنین مسایل مربوط به اصول اکلوژن را انجام میدهد.

رادیولوژی

درس رادیولوژی یکی از درس های دندان‌پزشکی است که از علوم اساسی جهت دستیابی و شناسایی حالات طبیعی و غیرطبیعی استخوان فک ها و دندان ها است.

دندان‌پزشکی کودکان

در درس دندان‌پزشکی کودکان که قسمتی از درس های دندان‌پزشکی است، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ دهان و دندان کودکان، معلولان و معلولان ذهنی و شناسایی رابطه آن با سلامت عمومی آنها مطالعه می شود.

دندان‌پزشکی ترمیمی

این درس شامل بررسی اتیولوژی، تشخیص ، پیشگیری و درمان و ترمیم ضایعات بافتهای سخت دندانی با هدف حفظ سلامت و زیبایی دندانهای طبیعی و بافتهای نگه‌دارنده آنهاست.

رشته ‌های مشابه و نزدیک به این رشته

اشتراک این رشته با رشته پزشکی بسیار زیاد است زیرا دندان‌پزشک این مهارت را دارد تا با شناخت همه جانبه ساختمان بدن و فیزیوپاتولوژی آن خدمات و درمان‌های لازم را در راستای تخصصی خود ارایه دهد.

بازار کار در ایران

بازار کار رشته دندانپزشکی در شهرهای بزرگ تا حد بسیار زیادی مطلوب است اما هنوز هم در شهرهای کوچک و روستاها آن طور که باید و مورد انتظار است بازار کار مناسبی وجود ندارد. اما با گرایش بیش از پیش افراد در رشته دندانپزشکی می توان به اهمیت این رشته در بین سایر رشته های علوم پزشکی پی برد.

دشواری‌ها و مشکلات تحصیل در این رشته 

به علت اینکه دندانپزشکی یک کار عملی است و به صورت مستقیم با بیمار در ارتباط است امکان انتقال بیماری های عفونی مانند ایدز و هپاتیت از بیمار به پزشک تا حد زیادی وجود دارد و در درمان پزشکان باید به کنترل عفونت توجه داشته باشند چون اگر در این زمینه کوتاهی یا اشتباهی صورت گیرد ممکن است عواقب جبران ناپذیری را در پی داشته باشد و همینطور دندانپزشک باید به طور مرتب ورزش کنند تا در آینده دچار کمردرد و پادرد نشود.

درآمد و حقوق

کسی که در رشته دندانپزشکی دارای مدرک فوق تخصصی جراحی فک و صورت باشد درآمدی بالغ بر 1 تا 2 میلیارد تومان در سال دارد. به همین علت می‌توان این شغل را از پردرآمدترین شغل ها دانست. اما دیگر دندان پزشکان با توجه به محل و شرایط کار درآمد متفاوتی دارند​ که مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. اگر در کلینیک های خصوصی کار کنند، درآمد بالاتری دارند. در کلینیک ها دندانپزشک یک حقوق ثابت دریافت میکند و به ازای هر بیمار نیز درصدی به عنوان حق العمل می گیرند.