معرفی رشته فیزیوتراپی

فیزیوتراپی از رشته های زیرگروه علوم تجربی است که برای وارد شدن به این رشته باید افراد در کنکور سراسری تجربی رتبه مناسبی را کسب کنند. فیزیوتراپی از رشته های توانبخشی است و مجموعه اقداماتی را شامل می شود که برای یک فرد معلول یا بیمار باید انجام دهند. برای کمک به فرد معلول یا بیمار فرد فیزیوتراپیست باید او را از نظر جسمی روانی، اجتماعی به استقلال برساند و به بهبود او کمک کند.

کلمه فیزیوتراپی از دو قسمت تشکیل شده است که به معنی عوامل فیزیکی و درمان است که در واقع فیزیوتراپی همان طب فیزیکی است که برخلاف خیلی از رشته های دیگر با مواد شیمیایی و داروها کار ندارند و با استفاده از عوامل مکانیکی و فیزیکی بیماران را درمان می‌کنند. برای توانبخشی به بیماران نقش بسیار تاثیرگذاری را در جامعه ایفا می کنند و می توان از ناتوان شدن افراد در تصادفات و حوادث جلوگیری کنند.

فیزیوتراپی یکی از شاخه های پزشکی است که برای توان بخشیدن به بیماران از عواملی مثل گرما، سرما، الکتریسیته و ورزش و نور استفاده می‌کنند. بعضی از حوادث باعث می شوند که اندام حرکتی انسان ناتوان شوند و از کار بیفتند و برای بهبودی این شرایط فیزیوتراپیست ها وارد عمل می‌شوند. مبنای علمی دارد و همچنین با استفاده از ابزار مورد نیاز به بیماران خدمت رسانی می کنند و باعث افزایش قابلیت های فرد از نظر جسمی و روحی می شوند لازمه انجام این کار داشتن صبر و حوصله و علاقه به این رشته و احساس مسئولیت پذیری نسبت به بیماران است.

فیزیوتراپیست با استفاده از ابزارهای الکترونیکی و همچنین استفاده از حرکت های پزشکی به بیماران برای رفع معلولیت و افزایش کارایی اندام های شما کمک می‌کند. در بخش الکتروتراپی فیزیوتراپیست ها با استفاده از عوامل فیزیکی مانند اشعه مادون قرمز بیمار را درمان میکند. در قسمت مکانوتراپی با استفاده از وسیله های مانند قرقره و دستگاه بدنسازی بیماران درمان می‌شوند. در بخش آب درمانی با استفاده از خاصیت آب بیماریها را درمان میکنند. در رشته فیزیوتراپی نیز طول دوره کارشناسی 4 سال است.

مقاطع‌ تحصیلی‌ و گرایش‌های‌ رشته‌ فیزیوتراپی‌

این رشته نیز دارای‌ سه‌ مقطع‌ تحصیلی‌ کارشناسی‌ پیوسته‌، کارشناسی‌ ارشد ناپیوسته‌ و دکتری‌ است‌. در مقطع‌ کارشناسی‌ گرایشی وجود ندارد. مدت‌ تحصیل‌ در دوره‌ کارشناسی‌ 4 سال‌ و در دوره‌ کارشناسی‌ ارشد 2 سال‌ است. فارغ‌ التحصیلان‌ این‌ رشته‌ می‌توانند در رشته‌هایی‌ مانند فیزیوتراپی‌، علوم‌ تشریح‌، آناتومی‌، فیزیولوژی‌ و ... ادامه‌ تحصیل‌ دهند.

بازار کار فارغ‌ التحصیلان‌ رشته‌ فیزیوتراپی

افرادی که در رشته فیزیوتراپی فارغ التحصیل می شوند می توانند در بیمارستان ها، سازمان بهزیستی، هلال احمر و سازمان‌های مربوطه مشغول به کار و فعالیت شوند. فارغ التحصیلان در بخش خصوصی هم می‌توانند فعالیت کنند یا اینکه خودشان این مراکز را تاسیس کنند. شرط مهم موفقیت و تحصیل در این رشته علاقه مندی است زیرا این رشته ارتباط تنگاتنگی با بیماران و معلولان دارد و فرد باید دارای صبر و حوصله و علاقه به این کار باشد.

اهداف فیزیوتراپی

هدف این رشته کاهش عوارض بیماری ها و درمان کردن بیماری ها و همچنین از بین بردن عواملی است که باعث محدود شدن و ناتوان شدن دامنه حرکت بیماران می‌شود.

موارد کاربرد فیزیوتراپی

با توجه به هدفی که برای فیزیوتراپی مطرح شد می‌توان گفت که فیزیوتراپی کاربردهای مختلفی دارد که هر کدام از آنها هدفشان محدود کردن عوامل ناتوان کننده بیماری هاست و برای سرکوب کردن این عوامل فیزیوتراپیستها تلاش می‌کنند. از جمله این کاربردها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فیزیوتراپی در بیماران ارتوپدی

از جمله موارد کاربرد فیزیوتراپی برای بیماران ارتوپدی است. یعنی فردی که استخوانش شکسته باشد و یا مفاصلش در رفته باشد همچنین در مورد تعویض مفاصل و اختلالات اسکلتی عضلانی مانند کمر درد و گرفتگی عضلات میتوان از فیزیوتراپی استفاده کرد.

کیفوز و اختلال در ناحیه گردن مانند تورتیکولیو نیز ضایعات بافت نرم مثل پیچ خوردگی، پارگی لیگامانها، پارگی مینیسک ها، فتق دیسک بین مهره ای، کندرو مالاسی، کشیدگی تاندون عضلات، پارگی تاندون عضلات و اختلالات مادرزادی مانند دررفتگی مفصل ران، تشکیل نشدن کامل مهره ها، کف پای صاف، پا چنبری، پا پرانتزی، پا ضربدری، دنده گردنی، لغزش مهره های ناحیه کمر و ... و در مورد قطع اندام ها بخاطر تصادفات، جنگ ها و بیماری ها و ... و مواردی مانند خشکی مفصل شانه، آتروفی سودک، ضایعه گلف البو و ضایعه تنیس البو و جراحی های دست و ... می توان از فیزیوتراپی استفاده کرد.

بیماری مفاصل و بافت نرم را بیماری های روماتولوژی می‌گویند و فیزیوتراپی برای درمان بیماران روماتولوژی و کاهش درد و کاهش تورم التهابی که از این بیماری ناشی می شود می تواند کارآمد باشد. افرادی که به بیماری روماتولوژی مبتلا هستند با استفاده از فیزیوتراپی می‌توانند مجدداً کارایی مفاصل را به حداکثر برسانند از جمله این بیماری ها می توان به این موارد اشاره کرد :

پولی میوزیت (التهابی است که در عضلات ایجاد می شود)

در ماتومیوزیت (تارهای عضلانی و پوست ملتهب می شود)

اسپوندیلیت انکیلیوزان (التهاب ستون فقرات و بافت های مجاور آن)

آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل، رباط و کپسول مفصلی)

بیماری هایی مثل آرتروز زانو، ران و ستون فقرات

اختلافاتی مثل بورسیت، کپسولیت، تندونیت، تنوسینویت، آرتریت ها و آرتروزها، سندرم بهجت و غیره.

فیزیوتراپی در بیماری های اعصاب

افرادی که به بیماری های اعصاب مبتلا هستند اغلب با گرفتگی عضلات مواجه می شوند. فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و راه اندازی بیماران تاثیر زیادی دارد از جمله این بیماری ها می توان به این موارد اشاره کرد :

بیماری های عفونی مغز یا سیستم عصبی مثل آبسه مغزی

سرخجه

سیفلیس

مننژیت

فلج اطفال و غیره

بیماری های عروق مغز مثل سکته مغزی

تومورهای سیستم عصبی مثل تومور مغز، تومور مخچه، تومورهای نخاع

ضایعات نخاع، ضایعات اعصاب و اعصاب محیطی و غیره.

فیزیوتراپی در اطفال

بیشتر از 10 درصد کودکانی که در دنیا متولد می‌شوند با نوعی از معلولیت مواجه هستند که با مراجعه به موقع به فیزیوتراپی می توان تا حد زیادی با این بیماری‌ها مبارزه مقابله کرد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر :

فلج مغزی

فلج اطفال

فلج زایمانی (ارب پالزی)

تور تیکولی (کودکانی که با گردن کج به دنیا می آیند)

اختلال در مچ پا (مثل کف پای صاف، و پا چنبری و غیره).

فیزیوتراپی در بیماری های زنان

یکی دیگر از کاربردهای فیزیوتراپی استفاده از آن برای کاهش بیماریهای زنان است بعضی از بیماری های زنان مانند درد و عفونت، چسبندگی در بافت های دستگاه تناسلی و همچنین زخم در ناحیه شکم و لگن می تواند با انجام فیزیوتراپی بهبود یابد. از جمله این بیماری ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:

- کمر درد

- ضعف عضلات ناحیه شکم و لگن

- بیمار های التهابی

فیزیوتراپی در اعمال جراحی

بعد از اینکه افراد دچار سوختگی شدند یا عمل جراحی مختلف در ناحیه فک و صورت غیر انجام دادند، با محدود شدن دامنه حرکت شان مشکلات جدی برای آن پیش‌ میاید که این علم میتواند به بهبود این شرایط کمک کند مانند موارد:

- سوختگی ها 

- اعمال جراحی در ناحیه فک و صورت و غیره.

فیزیوتراپی در بیماری های پوستی

برای کاهش درد و بهبود هرچه سریعتر صدمه‌ های پوستی مانند سوختگی پوست و زنا و آکنه و لوپوس و عمل جراحی پلاستیک می توان از فیزیوتراپی برای کاهش درد استفاده کرد.

فیزیوتراپی در بیماران بستری در بخش های بیمارستان

بعلت بستری شدن بیماران در بیمارستان این افراد از انجام هرگونه حرکتی عاجز هستند که به دنبال آن خشکی مفاصل، ضعف عضلات، ناتوانی در حرکت و همچنین تجمع ترشحات در ریه به وجود می‌آید و برای اینکه با این مشکلات مقابله شود و از آنها پیشگیری شود بعد از این که پزشک تجویز کرد هر روز حداقل یک نوبت فیزیوتراپی انجام می شود تا شرایط بیمار بهبود پیدا کند.

فیزیوتراپی در بیماری های قلبی و تنفسی

بیماریهای تنفسی برای اصلاح الگوی تنفس و تقویت عضلات استفاده می شود. سیستم تنفس و همچنین تخلیه کردن ترشحات ریه و مجاری تنفسی و همچنین تحریک کردن رفلاکس سرفه و آموزش های روش تنفسی تخصصی فیزیوتراپی رشته ای است که کارآمد است. همچنین برای درمان بیماری‌های قلبی و بهبود وضعیت بیماران و افزایش کارایی سیستم قلب نیز مفید است.

فیزیوتراپی در سالمندان

در افراد سالمند با توجه به بالا رفتن سن و کاهش فعالیت بدنی نیاز است که زیر نظر فیزیوتراپ حرکت های ورزشی انجام شود تا از بروز مشکلات جدی پیشگیری شود. از جمله رشته‌هایی که در ارتباط تنگاتنگی با فیزیوتراپی هستند میتوان به جراح ارتوپد و جراح اعصاب همچنین داخلی اعصاب، متخصص روماتولوژی متخصص قلب و عروق و متخصص ریه اشاره کرد. هر چه ارتباط بین این افراد و قوی تر و کارآمد تر باشد درمان بیماریها به سریعتر خواهد بود.

روش های درمانی در فیزیوتراپی

1) الکتروتراپی توسط دستگاه های مختلف الکتریکی درد بیماررا کم میکند و روند ترمیم بافتها را سریع میکند. در این روش از موارد زیر استفاده می شود.

• امواج مادون قرمز
• امواج ماوراء بنفش
• تحریکات الکتریکی پوستی
• امواج مافوق صوت
• میدانهای الکتریکی - مغناطیسی
• لیزر

2) حرکت دادن قسمتهای مختلف بدن توسط بیمار یا متخصص فیزیوتراپی حرکت درمانی گفته می شود که این روش درمانی بسیار پرکاربرد است تا از خشک شدن مفاصل و سفت شدنشان جلوگیری شود.

3) ماساژ دادن از قدیمی ترین روش های درمان است که توسط متخصص فیزیوتراپی صورت می گیرد.

4) آبدرمانی یا هیدروتراپی که از آب به شکل استخر یا حوضچه های آب گرم یا آب معدنی و ........ استفاده می شود.

موارد کاربرد فیزیوتراپی

1) بیماری های استخوان - مفاصل - عضلات

2) بیماری های روماتیسمی

3) بیماری های اعصاب

4) ضایعات ورزشی

5) جراحی ها

6) بیماری های قلب و عروق

7) بیماری های تنفسی

8) بیماری های زنان و زایمان

9) بیماری های پوستی

10) بیماری های کودکان

11) سوختگی ها

12) معلولان جسمی و حرکتی

هدف کلی

برای اینکه بتوان بیمار را درمان کرد فیزیوتراپیست باید ابتدا با قسمت های مختلف بدن آشنا باشد و تمام اطلاعات فیزیکی و درمانی را راجع به تمام اعضا بداند. به همین دلیل واحد های درسی که دانشجویان در این رشته مطالعه می کنند در شناخت ساختمان بدن و نحوه کار دستگاه های مختلف است. همچنین با تمامی بیماریهایی که در ارتباط با فیزیوتراپی می‌توانند بهبود یابند نیز باید آشنا شوند. در نهایت هدف این دوره تربیت کارشناس فیزیوتراپی است که بتواند تشخیص پزشکی بیماری را درمان کند.

عرصه های آموزشی

در مقطع کارشناسی فیزیوتراپی افراد باید چهار سال در دانشگاه تحصیل کنند و دروس را به صورت عملی و نظری و کارآموزی بگذرانند. همچنین در ترم آخر برای فارغ التحصیلی دانشجویان باید یک مطلب را به صورت تحقیق در اختیار اساتید قرار دهد که این تحقیق با عنوان رساله او برای گرفتن مدرک به حساب می آید.

تعداد کل واحدهای درسی 135 واحد :

دروس عمومی : 20 واحد

دروس پایه : 47 واحد

دروس تخصصی : 44 واحد

کارآموزی درعرصه : 24 واحد

دروس عمومی: فرهنگ، معارف و عقاید اسلامی

برای تمام رشته های تحصیلی دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد پیوسته

درآمد و حقوق، بازار کار رشته فیزیوتراپی

از میزان درآمد فیزیوتراپیست ها اطلاعات دقیقی در دست نیست زیرا این افراد با توجه به اینکه در کدام محل کار می کنند و چه مقدار تخصص و تعهد در رشته خود دارند و همچنین با توجه به سطح تحصیلات و سابقه شغلی می‌تواند درآمد های مختلفی را کسب کند. اما به صورت کلی می‌توان گفت که آینده شغلی و بازار کار این رشته مناسب است و در صورتی که دانش فرد به روز باشد می تواند به استخدام در بسیاری از مراکز بیمارستان ها امیدوار باشد.

شرایط تأسیس مؤسسات فیزیوتراپی

1- دارا بودن تابعیت جمهوری اسلامی ایران

2- نداشتن سوء پیشینه کیفری و عدم اعتیاد به مواد مخدر

دارا بودن یکی از مدارک تحصیلی :

1) تخصص طب فیزیکی و توان بخشی  

2) PhD فیزیوتراپی  

3) کارشناسی ارشد فیزیوتراپی

4) کارشناس فیزیوتراپی از شرایط تاسیس موسسات فیزیوتراپی خواهد بود.