معرفی رشته مهندسی شهرسازی

یکی از رشته های با اهمیت و جالب در مجموعه رشته های آزمون سراسری داوطلبان گروه ریاضی مایل به شرکت و تحصیل در آن هستند مهندسی شهرسازی است. در چند دهه اخیر رشته مهندسی شهرسازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است و خیلی از دانشگاه های معروف در این رشته دانشجو می پذیرد. زیرا این رشته توانسته است کمک های بسیار زیادی به حل مشکلاتی که در سطح شهر جامعه با آن برمی‌خوریم داشته باشد. با افزایش شهرنشینی این سوال پیش می‌آید که آیا شرایط برای اسکان و زندگی از نظر اقتصادی اجتماعی و فرهنگی چه طور باید برنامه ریزی و فراهم شود. برای سازماندهی یک شهر نیاز به همکاری اقتصاددانان، معماران، جامعه شناسان، جغرافیدانان و کارشناسان رشته های متعددی است تا بتوانند و این رفاه حال افراد برنامه ریزی کنند.

در بین تمامی تخصص ها متخصص شهرسازی می‌تواند نقش بسیار مهمی را داشته باشد زیرا متخصص شهرساز فردی است که در زمینه طراحی شهری و برنامه ریزی شهری آموزش دیده است و می تواند به توسعه شهری کمک زیادی کند. شهرساز به تحولات اجتماعی سیاسی یک شهر می پردازد و هدفش این است که در یک شهر تمام جوانب رعایت شود و به صورت خیلی مناسبی کنترل و هماهنگی صورت گیرد و روز به روز پیشرفت کند.

در واقع این رشته جز رشته های مهندسی است اما در دانشکده هنر و معماری تدریس می‌شود. بهتر است به جای واژه شهرسازی از برنامه ریزی شهری استفاده شود تا وظایف این رشته بهتر شناخته شود. برنامه ریزی شهری در واقع به مداخله و تنظیم فضا و تمامی فعالیت‌های که برای بهبود کیفیت زندگی افراد ساکن شهر است اطلاق می‌شود. بازار کار و زمینه‌هایی که مهندس شهرساز می‌تواند در ایران مشغول به کار شود متفاوت است که می‌تواند از بخش دولتی در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، شهرداری ها، استانداری‌ها، وزارت کشور و غیر رکن های وابسته به وزارت کشور و مسکن و شهرسازی نام برد. در کشور ایران نیز به علت نیاز به این رشته دانشگاه مختلف این رشته تدریس می کنند نیاز است که بسیاری از مدیران این رشته را فرا گیرند و بتوانند در زمینه فعالیت خود فعالیت بهتری را ارائه دهند.

 احتیاج به رشته ای مثل شهرسازی بیشتر حس می شود چون می توانند در سطحی کلان فعالیت کنند و میتوانند مباحثی مانند اقتصاد، روان شناسی، آمار، سوانح طبیعی (زلزله و …)، مدیریت، حمل و نقل، ترافیک و … را با سایر مسائل ترکیب کنند و نتیجه بهتری را بدست دهند.

محورهای اصلی رشته مهندسی شهرسازی

1. برنامه ریزی شهری

2. برنامه ریزی حمل و نقل

3. برنامه ریزی منطقه ای

4. برنامه ریزی شبکه های زیرساختی

5. برنامه ریزی محیط زیست

6. طراحی شهری

تلفیق این موراد باعث میشود تا مخصصان بتوانند پدیده ی شهری را بطور کامل شناسایی کنند و برای هدایت و کنترل توسعه ی آن تلاش کنند.

بازار کار

رشته مهندسی شهرسازی در سطح جهانی بازار کار خوبی راد و بخاطر جدید بودنش زمینه های کاری متفاوت و متنوعی را دارد و هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. فارغ التحصیلان این رشته جز توانایی های یک مهندس شهرساز میتوانند از نظر علمی و نظری و پژوهشی در خیلی از زمینه ها کارامد باشند و  در زمینه های طراحی و محاسباتی دقیق و تخصصی ایفای نقش کنند. با داشتن مدرک کارشناسی میتوانند در بازار کار مشغول شوند و با مدرک دکترای تخصصی می توانند در دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی به عنوان عضو هیات علمی فعالیت کنند.

این افراد میتوانند امیدوار باشند که در بخش دولتی، در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، شهرداری ها، وزارت کشور، استانداری ها و سایر ارگان های وابسته به وزارت کشور، وزارت مسکن و شهرسازی مشغول به کار شوند. از دیگر مورادی که میتوانند کارایی داشته باشند به موارد زیر میتوان اشاره کرد:

1. دادن طرح های شهری و منطقه ای (جامع، تفصیلی، ساختاری، شهرستان، هادی)

2. مشاوره در کارهای شهری و منطقه ای به مدیران و مسئولان 

3. کار در شهرداری ها

4. کار در استانداری ها

5. فعالیت در وزارتخانه های مرتبط(مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، کشور)

6. نظارت بر ساختمانهایی با ارتفاع بیش از 8 طبقه بر طبق قانون

7. انجام پروژه های محوطه سازی، تفکیک زمین، طراحی محله 

8. برنامه ریزی و طراحی شهرکهای گوناگون (مسکونی، صنعتی، تجاری)

9. برنامه ریزی و طراحی شهرهای جدید

10.مکان یابی عناصر و کاربری های گوناگون شهری

11. توانایی راه اندازی و استفاده از سیستم  GIS

12. فعالیت گروهی با سایر تخصصها در پروژه های گوناگون.

13. فعالیت در مشاوران خصوصی و نیمه خصوصی شهرسازی، معماری، راه و ساختمان، طراحی شهری، برنامه ریزی منطقه ای 

14. تدریس دانشگاهی (در این رشته بخاطر زیاد شدن دانشگاه استاد کم است)

15.استفاده از سایر تخصص ها بصورت توام و افزایش کارآیی و تاثیرگذاری

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل

دروس‌ پایه‌

درآمدی‌ بر شهرشناسی‌

مبانی‌ جامعه‌شناسی‌

درک‌ و بیان‌ محیط‌ شهری‌

مبانی‌ جغرافیا

مبانی‌ اقتصاد

بوم‌شناسی‌ طبیعی‌ و انسانی‌

کاربرد ریاضیات‌ در شهرسازی‌

کارگاه‌ بیان‌ تصویری‌

کاربرد هندسه‌ در شهرسازی‌

زبان‌ تخصصی‌

دروس‌ اصلی‌

کاربرد نقشه‌برداری‌

کاربرد رایانه‌ در شهرسازی‌

تاریخ‌ و فرهنگ‌ شهرنشینی‌ جهان‌

تاریخ‌ و فرهنگ‌ شهرنشینی‌ ایران‌

آشنایی‌ با مبانی‌ معماری‌ وساختمان‌

مبانی‌ مهندسی‌ شبکه‌ حمل‌ و نقل‌

کارگاه‌ مهندسی‌ شبکه‌ حمل‌ و نقل‌‌

مبانی‌ مهندسی‌ تأسیسات‌ شهری‌

کارگاه‌ مهندسی‌ تأسیسات‌ شهری‌

طراحی‌ و کاربرد نظام‌ اطلاعات‌

آمار و روش‌های‌ کمی‌ در شهرسازی‌

آشنایی‌ با مصالح‌ و ساخت‌

جغرافیای‌ شهری‌

جامعه‌شناسی‌ شهری‌

اقتصاد شهری‌

کارگاه‌ مطالعات‌ شهری‌

حقوق‌ و قوانین‌ شهری‌.

دروس‌ تخصصی‌

مبانی‌ و روش‌های‌ برنامه‌ریزی‌ شهری‌

مبانی‌ و روش‌های‌ طراحی‌ شهری‌

کارگاه‌ برنامه‌ریزی‌ شهری‌ (کاربری‌ زمین‌)

کارگاه‌ طراحی‌ شهری‌

مبانی‌ و روش‌های‌ برنامه‌ریزی‌ مسکن‌

کارگاه‌ برنامه‌ریزی‌ مسکن‌

مدیریت‌ و سازمان‌ اجرایی‌ شهری‌

کارگاه‌ طرح‌های‌ اجرایی‌

شناخت‌ فضاهای‌ شهری‌ ایران‌

روش‌ تحقیق‌ در شهرسازی‌

کارگاه‌ آماده‌ سازی‌ زمین‌

کارگاه‌ برداشت‌ کاربری‌

طرح‌ نهایی‌.

نقش و توانایی یا کارایی

رشته شهرسازی تخصصی و میان رشته ای است و در زمینه های مختلف مثل شهر و منطقه از یک طرف و طراحی فنی و انسانی و محیطی از طرف دیگر در ارتباط است. مهندسان شهرسازی در ساماندهی بهبود فضای زندگی می‌تواند نقش پررنگی داشته باشند و با ارائه راهکارهای مختلف و طرح های مختلف در زمینه های مدیریت و برنامه‌ریزی فضاها می‌توانند شرکت کنند. با توجه به مواردی که آموزش می بینند می‌توانند برنامه‌های در سطوح شهری و روستایی طراحی کنند و همچنین در فرایند شهرسازی وظیفه خود را انجام دهد. دانشجویان رشته شهرسازی با مفاهیمی مثل روانشناسی رنگ ها هم باید آشنا باشند و همینطور با مفاهیم و اصول کار نقشه برداری، رسم فنی، پرسپکتیو، ریاضی، انسانی، مدل سازی و غیره آشنا باشد. این رشته نیاز به مطالعات زیادی دارد و باید بررسی میدانی انجام شود به خاطر همین دانشجو باید وقت زیادی را به آن اختصاص دهد و هم علاقه زیادی داشته باشد.

بازار کار در ایران‌

برای اینکه کشور ایران بتواند در سطح جهانی پیشرفت کند به تعداد افراد زیادی در این زمینه نیاز دارد و باید در این زمینه سرمایه گذاری هایش را بیشتر کند. اما باز هم به علت کمبو دبودجه در این زمینه هنوز هم بسیار در این زمینه از دنیا عقب هستیم و افراد تمایل به پیشرفت را از دست می دهند و علم معماران‌ در حد بنا است‌ و در مقیاس‌ وسیع دخالت نمی کنند، یعنی‌ یک‌ شهر یا یک‌ منطقه‌ را با تمامی‌ ویژگی‌ها و خصوصیات‌ اجتماعی‌، انسانی‌، اقتصادی‌، فرهنگی‌ و فیزیکی‌ آن‌ مطالعه‌ نمی‌کنند و به‌ همین‌ دلیل‌ نمی‌توانند در برنامه‌ریزی‌ یا طراحی‌ شهری‌ موفق‌ باشند.

درآمد و حقوق

اگر مهندس شهرسازی در بخش دولتی استخدام شود به او مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق می دهند و اگر در بخش خصوصی باشد چون شرایط کمی متفاوت است این مهندسان درآمدهای مختلفی بدست میاورند. تخصص، تجربه و مهارت از عواملی است که در بخش خصوصی مورد توجه کارفرماها است. با توجه به تفاوت مهندسان شهرسازی درآمدهای آنها هم با هم فرق دارد. هرچه فرد قدرتمند تر، متخصص تر و فعال تر باشد، درآمد بیشتری دارد. مهندس شهرسازی که خودش شرکت مهندسی مشاور تاسیس می کند، با توجه به کیفیت خدمات، تعداد مشتریان و میزان فعالیتی که دارد پول در میاورد.