معرفی رشته مهندسی علمی و کاربردی عمران دانشکده صنعت آب و برق (شهید عباسپور)

آب مایه حیات است و چیزی که باعث دوام زندگی در زمین می شود همین آب است. از آب در مصارف کشاورزی خانگی و صنعتی بسیار استفاده می‌شود و کمبود آن باعث بروز مشکلات زیادی در بیشتر کشورها، خصوصا کشورهایی که در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارند شده است. 

افزایش جمعیت باعث افزایش تقاضا برای استفاده از آب ها شده است و این امر موجب افزایش برداشت از آب های زیرزمینی و به وجود آمدن بحران آب شده است. دانشمندان بر این باورند که تا سال 2025 میلادی سه میلیارد نفر از ساکنان زمین آب آشامیدنی ندارند و به خاطر اهمیت بیش از حد آب حفاظت از منابع آب و برنامه ریزی برای استفاده درست از این منابع باعث به وجود آمدن رشته های مرتبط با این زمینه شده است. دانشکده صنعت آب و برق شهید عباسپور بر پایه همین نیاز، درسال 1370 رشته‎های مهندسی عمران‌ ـ بهره‎برداری از سه شبکه‎، مهندسی عمران ـ ساختمان‌‎های آبی و مهندسی عمران ـ بهره‎برداری ازشبکه‎های آب و فاضلاب را دایر کرد.

مهندسی علمی ـ کاربردی عمران ـ بهره‌برداری از سد و شبکه

همانطور که میدانید در بیشتر قسمت های ایران با پدیده خشکسالی و کمبود آب مواجه هستیم و بیش از 30 میلیارد متر مکعب آب قابل برداشت در سطح کشور هرز می‌رود و با توجه به تاریخ این آبها همیشه باعث ایجاد سیلاب ها شده است و اثرات مخرب سیلاب ها روز به روز بیشتر می‌شود.عمران آب علمی است که میتواند با سد سازی و کارهایی از این قبیل در این زمینه مفید باشد.

پس مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی قبل از اجرا،‌ حین اجرا و بعد از اجرا بر عهده مهند‎سین این رشته است و فارغ‌التحصیل باید بتواند، پروژه احداث یک سد را از زمان مطالعه تا احداث و بهره‌برداری کوتاه مدت و بلندمدت بررسی کند. مثلا اگر پشت سدی به مرور زمان رسوب جمع شود. این رسوب می‌تواندهمه ی دریچه‌های زیرین و میانی را ببندد و سد را تعطیل کند و ممکن است رسوب وارد کانال اصلی شود و باعث نشت، ترک خوردن، واژگون شدن و شکستن کانال شود. مهندسین بهره‌برداری ازسد و شبکه، نحوه حفظ و ترمیم سد و شبکه و جلوگیری از رسوب و فرسایش را در شبکه‌های آبیاری و زهکشی را بخوبی میدانند. و کار حفاظت، نگهداری و کنترل رفتار سد در اثر نیروهای وارده بر آن مانند فشار آب، زیر فشار تغییرات تراز آب، اثرات محلی مانند زلزله، لغزش‌ها، جابجایی‌ها و تغییرات محیطی وظیفه اصلی مهندسین سد و شبکه است.

درس‌های این رشته در طول تحصیل

دروس پایه و اصلی

شیمی فیزیک آب

مقاومت مصالح

مکانیک خاک

مواد مصالح و بتن

استاتیک

هیدرولیک

هیدرولوژی

هیدرومتری

هیدروژئولوژی

اقتصاد مهندسی

تجهیزات مکانیکی و برقی در سد و شبکه

دینامیک

رسم فنی و نقشه‌کشی صنعتی

روابط آب و خاک و گیاه

زمین‌شناسی

زمین‌شناسی مهندسی

زیست‌ محیطی در سد و شبکه

عملیات نقشه‌برداری

مکانیک سیالات

نقشه‌برداری

دروس تخصصی

آبخیزداری و حفاظت خاک

اجرای شبکه‌های آبیاری

اصول برنامه‌ریزی در مدیریت منابع آب

بهره‌برداری و نگهداری از سد و شبکه

پروژه کارشناسی مهندسی سد و شبکه

پمپ و طراحی ایستگاه پمپاژ

پیش‌بینی و کنترل سیلاب و عملیات

ترمیم و نگهداری از سد و شبکه

سیستم‌های انتقال آب و پروژه

شناخت و مدیریت ماشین‌آلات

طراحی شبکه‌های آبیاری

طراحی شبکه‌های زهکشی

طرح و اجرای قطعات بتنی

فرسایش و رسوب

کنترل و پایداری سد

مبانی طراحی سد و تأسیسات وابسته

متره و برآورد پروژه

نیروگاه‌‌های آبی

هیدروگرافی مخازن

کارآموزی

مهندسی علمی ـ کاربردی عمران ـ ساختمان‌های آبی

بسیاری از فعالیت‌های اجرایی یک طرح عظیم عمرانی، ‌بر عهده مهندسین عمران ـ عمران است؛ افرادی که در زمینه ساخت سازه‌های مختلف آبی و خاکی آموزش می بینند. مهندسین عمران ـ ساختمان‌های آبی، بهترین گزینه برای ساخت و اجرای سازه‌های‌ آبی هستند چون به طور تخصصی درباره سازه‌های آبی مثل سد،‌ سرریزها، کانال‌های آب‌رسانی، ایستگاه‌های پمپاژ و برخی از سازه‌های فولادی و بتنی مرتبط با شبکه‌های آب‌رسانی آموزش دیده‌اند. ولی ساخت سد بیشتر در تخصص فارغ‌التحصیلان کارشناسی‌ارشد و دکترای این رشته است. با این وجود فارغ‌التحصیلان کارشناسی هم در این زمینه اطلاعاتی به دست می‌آورند و می‌توانند در زمینه ساخت سدهای کوتاه، سازه‌های انحراف آب، سرریزها، مخازن آبی، آبشارها و در کل انواع سازه‌هایی که در ارتباط با رودخانه‌ها است فعالیت کنند.

درس‌های این رشته در طول تحصیل

دروس پایه

شیمی عمومی

فیزیک عمومی

ریاضی مهندسی

ریاضیات عمومی

ریاضیات کاربردی

ایمنی و بهداشت کار

آمار و احتمالات مهندسی

مبانی برنامه‌سازی کامپیوتر

محاسبات عددی

معادلات دیفرانسیل

نقشه‌کشی و نقشه‌خوانی

دروس اصلی و تخصصی

اجرای سازه‌های بتنی

اجرای سازه‌های خاکی

اجرای سازه‌های فولادی

اجرای سدهای بتنی

بارگذاری

پروژه کارشناسی مهندسی ساختمان‌های آبی

پی‌سازی

تحلیل سازه‌ها

حفاری و اجرای تونل

راه‌سازی و کانال‌سازی

سیستم‌های انتقال آب

شناخت و مدیریت ماشین‌آلات

طراحی سازه‌های بتن مسلح

طراحی سازه‌های فولادی

عملیات نقشه‌برداری (تخصصی)

عیب‌یابی و ترمیم سازه‌ها

کاربرد کامپیوتر در تحلیل سازه‌های آبی

مبانی طراحی سد و تأسیسات وابسته

متره و برآورد پروژه

مدیریت ساختمان و تجهیز کارگاه

مهندسی زلزله

نقشه‌برداری

کارآموزی

مهندسی علمی ـ کاربردی عمران ـ بهره‌برداری از شبکه‌های آب و فاضلاب

در چند سال گذشته بیشتر کشورهای صنعتی سرمایه گذاری های زیادی را برای جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری انجام داده‌اند ولی بیشتر کشورهای جهان سوم سیستم اصولی فاضلاب شهری را ندارند و برای تامین آب مورد نیاز برای جمعیت زیاد و رو به رشد خودشان تصفیه خانه ندارند که این امر باعث بالا آمدن سطح آب زیرزمینی و ایجاد روا‌ن‌آب‌های آلوده و بیماری‌زا شده است که حاوی موادی مانند سرب، جیوه، کُرم و سیانور هستند.

آب خروجی تصفیه‌خانه‌ها در پیشرفت صنعت کشاورزی تأثیر زیادی دارد. زیرا این آب‌ ازت و فسفات دارد و زمین‌های کشاورزی که از این آب استفاده می‌کنند دیگر نیازی به مصرف کود شیمیایی ندارند. گسترش شبکه‌های فاضلاب در ایران هم بسیار مهم است چون ایران کشوری پرجمعیت و نیمه‌خشک است و باید برای حفظ و استفاده بهینه از آب، ارزش زیادی قائل شود. مثلا تهران به عنوان یکی از ده شهر بزرگ جهان،‌ تنها شهری است که سیستم‌ فاضلاب شهری ندارد!

درس‌های این رشته در طول تحصیل

دروس پایه

ایمنی و بهداشت کار

شیمی عمومی

فیزیک عمومی

آمار و احتمالات مهندسی

ریاضیات عمومی

ریاضی مهندسی

ریاضیات کاربردی

مبانی برنامه‌سازی کامپیوتر

معادلات دیفرانسیل

محاسبات عددی

نقشه‌کشی و نقشه‌خوانی

دروس اصلی

عملیات نقشه‌برداری

مقاومت مصالح

مکانیک خاک

هیدرولیک

مصالح ساختمانی

ترمودینامیک و انتقال حرارت

حفاری و تجهیز و بهره‌برداری از چاه

دینامیک

رسمی فنی و نقشه‌کشی صنعتی

زمین‌شناسی مهندسی

کارگاه الکتریسیته صنعتی

مکانیک سیالات

نقشه‌برداری

هیدروژئولوژی

هیدرولوژی

دروس تخصصی

سیستم‌های کنترل و اندازه‌گیری

طراحی تصفیه‌خانه فاضلاب

طراحی شبکه‌های آب

طراحی شبکه های جمع‌آوری فاضلاب

فرآیندهای تصفیه

میکروبیولوژی آب و فاضلاب

آزمایشگاه آب و فاضلاب

برنامه‌ریزی و مدیریت طرح‌های آب و فاضلاب

بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آب

پمپ و طراحی ایستگاه پمپاژ

تصفیه پساب‌های صنعتی

تصفیه لجن، خوردگی و رسوب‌گذاری

سیستم‌های انتقال آب و پروژه

کیفیت آب و فاضلاب

متره و برآورد پروژه

پروژه طراحی تصفیه‌خانه آب

پروژه طراحی تصفیه‌خانه فاضلاب

پروژه طراحی شبکه جمع‌آوری فاضلاب

پروژه طراحی شبکه‌های آب

کارآموزی

اجرای شبکه‌های آب و فاضلاب 

توانایی‌های لازم (در هر سه رشته)

مهندسی به معنی خلق فرآیندهای نو است و مهندس کسی است که به کمک دانش حرفه‌ای، قدرت تجزیه و تحلیل و عنصر خلاقیت این توانایی را کسب می کند. رشته های مهندسی عمران ـ بهره‌برداری از سد و شبکه و مهندسی عمران ـ ساختمان‌های آبی، بیشتر جنبه اجرایی دارند و فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها در مقطع کارشناسی‌ باید مسئول کارهای اجرایی باشند. پس دانشجویان این رشته‌ در دوره دانشجویی باید به دروس آزمایشگاهی و کارگاهی خیلی توجه کنند. دانشجویان مهندسی عمران در هر سه رشته، باید دارای توانایی جسمی خوبی باشند به این دلیل که محیط کار این افراد خارج از شهر و در مناطق کوهستانی است. دانشجوی این رشته باید روحیه مدیریت و کار اجرایی هم داشته باشد چون کارهایی مثل بهره‌برداری از سد و شبکه، بهره‌برداری از شبکه‌های آب و فاضلاب و یا مدیریت ساخت سازه‌های آبی است.در نهایت باید گفت که دروس ریاضیات و هندسه در مهندسی عمران اهمیت زیادی دارد؛ چون دانشجویان باید در نقشه‌برداری و طراحی راه مهارت داشته باشند.

بازار کار در ایران

هدف از تأسیس دانشکده صنعت آب و برق، تربیت افراد متخصص در صنعت آب و برق است؛ خیلی از درس‌هایی که در این دانشکده تدریس می‌شود، خصوصا واحدهای عملی مثل واحدهای کارگاهی و آزمایشگاهی تخصصی، در رشته‌های خارج از این دانشکده آموزش داده نمی‌شود. مثلا در رشته مهندسی عمران ـ نقشه‌برداری یا مهندسی عمران ـ‌ عمران، دانشجویان به طور تخصصی و کاربردی با محیط سد یا نیروگاه آشنا نمی‌شوند؛ پس توان علمی و عملی لازم را برای کار در سازمان‌ها و صنایع مرتبط با وزارت نیرو به دست نمی‌آورند. فارغ‌التحصیلان این دانشکده بورسیه وزارت نیرو نیستند، ولی در صورت نیاز به نیروی متخصص در این زمینه ها، اولین گزینه فارغ‌التحصیلان دانشکده صنعت آب و برق هستند و هم اکنون بیش از50% فارغ‌التحصیلان این دانشکده، جذب وزارت نیرو می‌شوند. برخی از فارغ‌التحصیلان مهندسی عمران در هر سه رشته نیز، در شرکت‌های مشاوره، شهرداری‌ها، سازمان پارک‌ها و فضای سبز فعالیت می‌کنند. در کل اگر دانشجویان این سه رشته توانایی و دانش لازم را در حال تحصیل کسب کرده باشند، فرصت‌های شغلی خوبی بویژه در شهرستان‌ها خواهند داشت.

درآمد و حقوق

طبق آخرین اطلاعاتی که از حقوق دریافتی مهندسان عمران در دست است با توجه به اینکه این افراد در کدام شرکت ها و شهرها کار می‌کنند میانگین حقوق آنها بین 900 هزار تومان تا چهار میلیون و پانصد هزار تومان می تواند متغیر باشد. با توجه به اینکه این افراد کارآفرین باشند یا بتوانند در حوزه کاری خودشان دفتر مجزا تاسیس کنند با توجه به پشتکار و فعالیتشان میزان حقوق متفاوت خواهند داشت.