معرفی رشته مهندسی نفت

به علت وجود نفت و گاز فراوان در کشور ما، دولت تاکید زیادی به علوم مربوط به این موارد مثل صنایع پالایش نفت،گاز و پتروشیمی دارد. رشته نفت در مقطع کارشناسی به این صورت است که علوم و فن مرتبط با پالایش و تبدیل نفت خام و گاز طبیعی و گاز با استفاده از فرایندهای شیمی و تبدیل به انواع سوخت ها، انواع روغن های روان کننده، و مواد اولیه پتروشیمی. که تاکید دولت به گسترش صنایع تصفیه و تبدیل نفت و گاز برای پاسخگویی به نیاز روزافزون صنعت کشور با محصولات صنایع نفت و گاز و پتروشیمی است. صنایع نفتی نقش زیربنا را در بیشتر صنایع ایفا میکنند.
نقش تولیدات صنایع نفت و گاز و پتروشیمی در کاهش وابستگی به واردات و صادرات این محصولات بجای صادر کردن نفت خام و تبدیل این مواد به محصولات صنایع پتروشیمی مثل کود شیمیائی، مواد پلیمری برای تهیه لاستیک، پلاستیک و الیاف مصنوعی، مواد شیمیائی مختلف مثل اسیدها، بازها، نمک ها، رنگینه ها، شوینده ها، حلال ها، مواد بهداشتی و غیره تولید شده است و هدفش تربیت کارشناس مهندسی شیمی با تخصص در صنایع نفت است. این دوره به جای دوره های کارشناسی صنایع پالایش، صنایع پتروشیمی و صنایع گاز در رشته مهندسی شیمی آمده است.

طول دوره 4 سال است که در کنار درس های نظریو کارگاه پروژه، یک ترم هم به کارآموزی اختصاص داده شده است. طول هر ترم 17 هفته است. و هر واحد درس نظری 17 ساعت در هر ترم و علمی و آزمایشگاهی 34 (یا 51 ساعت) و کارگاهی 51 ساعت است.

بیشترین انرژی که در کره زمین برای زندگی استفاده می شود از طریق همین نفت گرفته می‌شود. به کمک همین ماده کوچکترین موتور ماشین ها تا بزرگترین آنها حرکت می‌کنند تولیدات صنایع سنگین و پتروشیمی و کودهای شیمیایی و سایر علوم از این انرژی استفاده می کنند. در کشور ما در قسمت خلیج فارس میتوانیم از این ماده برداشت و استفاده بکنیم به عنوان یکی از بزرگترین معادن نفت و گاز به حساب می آید به همین دلیل تربیت افراد متخصص در زمینه بهره برداری و استفاده از این مواد بسیار مهم است. پس به دلیل این اهمیت کارشناسی مهندسی نفت چهار گرایش دارد که عبارتند از: مهندسی اکتشاف نفت، مهندسی استخراج نفت ـ مخازن نفت، مهندسی استخراج نفت ـ حفاری و مهندسی استخراج نفت ـ بهره‌برداری از منابع نفت می‌باشد،‌ در دانشگاه صنعت نفت از سال 1378 دایر شده است. پایه بیشتر این گرایش ها بر مکانیک‌ سیالات‌، دینامیک‌ گازها، ترمودینامیک‌ سیالات‌، انتقال‌ جرم‌ و اقتصاد مهندسی‌ است‌ و هدف‌ تربیت‌ مهندسینی است‌ که‌ بتوانند روش‌های‌ بهتری برای بهره‌برداری‌ از منابع‌ نفت‌ و گاز طراحی‌ و اجرا کنند.

گرایش‌ مهندسی‌ اکتشاف‌

اولین مرحله ای که برای بهره برداری است ذخایر نفتی لازم است کشف مناطقی است که در آن نفت وجود دارد که این حرکت توسط لرزه نگاری صورت می گیرد. مهندسین اکتشاف امواج صوتی را به عمق می فرستند و از امواج برگشتی و پردازش آنها می توانند بفهمند که آیا نفت در زمین وجود دارد که این گرایش ارتباط بسیار نزدیکی به زمین شناسی و ژئوفیزیک دارد.

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل

دروس‌ مشترک‌ در‌ گرایش‌های‌ مختلف‌ مهندسی‌ نفت‌

ریاضی‌ عمومی‌

معادلات‌ دیفرانسیل‌

ریاضیات‌ مهندسی‌

شیمی‌ عمومی

شیمی‌ آلی‌

فیزیک‌

برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر

زمین‌شناسی‌ عمومی‌

موازنه‌ انرژی‌ و مواد

استاتیک‌ و مقاومت‌ مصالح‌

ترمودینامیک‌

مکانیک‌ سیالات‌

انتقال‌ حرارت‌

کنترل‌ فرآیندها

زمین‌شناسی‌ نفت‌

مبانی‌ فرآیندهای‌ صنایع‌ نفت‌

خواص‌ سنگ‌های‌ مخزن‌

خواص‌ سیالات‌ مخزن‌

کارگاه‌ عمومی‌

کاربرد ریاضیات‌ در مهندسی‌ شیمی‌

مبانی‌ چاه‌ آزمایی‌

نمودارگیری‌ چاه‌ 

مهندسی‌ مخازن‌

زمین‌شناسی‌ ساختمان‌

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ اکتشاف‌ 

ژئوفیزیک‌

ژئوشیمی‌ آلی‌ (نفت‌)

تخمین‌ و ارزیابی‌ ذخایر نفتی‌

زمین‌شناسی‌ ایران‌ و مناطق‌ همجوار

روش‌های‌ افزایش‌ برداشت‌ از مخازن‌

عملیات‌ زمین‌شناسی‌ ایران‌

مهندسی‌ مخازن‌ نفت‌

میکروپالئونتولوژی‌

اصول‌ حفاری‌

گل‌ حفاری‌ و سیمانکاری‌ چاه‌ها

زمین‌شناسی‌ نفت‌، چاه‌نگاری‌

زمین‌شناسی‌ مهندسی‌

زمین‌ ساخت‌

مکانیک‌ محیط‌های‌ ناپیوسته‌ سنگی‌

زمین‌شناسی‌ مناطق‌ دریایی‌

زمین‌شناسی‌ عمومی‌

سنگ‌شناسی‌ (رسوبی‌ ـ آذرین‌ و دگرگونی‌)

کانی‌شناسی‌

برداشت‌ زمین‌شناسی‌

زمین‌شناسی‌ ساختمانی‌

فتوژئولوژی‌ و سنجش‌ از راه‌ دور

پتروفیزیک‌

مکانیک‌ سیالات‌‌

فسیل‌شناسی‌(دیرینه‌شناسی‌)

رسوب‌شناسی‌

چینه‌شناسی‌

بررسی‌ فنی‌ ـ اقتصادی‌

مبانی‌ مهندسی‌ نفت‌

زمین‌شناسی‌ زیرزمینی‌.

گرایش‌ مهندسی‌ حفاری‌

گرایش مهندسی حفاری در مهندسی نفت به طراحی تجهیزات حفاری و انجام عملیات در شرایط مناسب میپردازد و با ارزیابی اثرات تکنولوژی حفاری بر محیط زیست راه های مناسب ارائه می دهد که بتواند از تخریب محیط زیست جلوگیری کند. هدف این است که روش هایی را ارائه دهد که هزینه‌های حفاری را کم کند و کارایی را بیشتر کند.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ حفاری‌

مبانی‌ مهندسی‌ برق‌

دینامیک‌

مهندسی‌ حفاری‌

سیمان‌ حفاری‌

گل‌ حفاری‌

مهندسی‌ حفاری‌ پیشرفته‌

اسیدکاری‌ در عملیات‌

گرایش‌ مهندسی‌ مخازن‌ نفت‌

این گرایش سعی دارد بفهمد در عمق زمین مثلا عمق 200 هزار متری چه میزان نفت و گاز داریم و چقدر از آن قابل دسترسی است و با چه سرعتی می شود از این مخزن برداشت صورت گیرد. مهندسی نفت گرایش مخازن مخزن نفت و گاز را مشخص می‌کند همچنین فشار دما و عمق آن از سطح زمین را هم بررسی می کند می تواند در نحوه برداشت استفاده نفت تاثیر بگذارد.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ مخازن‌ نفت

مکانیک‌ سیالات‌ دو فازی‌

انتقال‌ جرم‌

ترمودینامیک‌

مهندسی‌ مخازن‌

مطالعات‌ مخازن‌

عملیات‌ بهره‌برداری‌

روش‌های‌ افزایش‌ وبرداشت‌ مخازن‌

مدیریت‌ و صیانت‌ از مخازن‌

گرایش‌ مهندسی‌ بهره‌برداری‌ از منابع‌ نفت‌

بیشتر مخازن نفتی کشور ما در حال حاضر دچار افت شده اند و به خاطر همین نفت به طور طبیعی به سطح زمین نمیرسد و با حضور مهندسین بهره برداری از منابع نفت میتوان این امر را ممکن ساخت. یعنی افرادی که بتوان با استفاده از روش های علمی و اصولی بهره برداری از مخازن نفت را ممکن کنند.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مهندسی‌ بهره‌برداری‌ از منابع‌ نفت‌

مکانیک‌ سیالات‌ دوفازی‌

اصول‌ ژئوفیزیک‌ اکتشافی‌

مهندسی‌ مخازن‌

مهندسی‌ حفاری‌

عملیات‌ بهره‌برداری‌

روش‌های‌ افزایش‌ و برداشت‌ از مخازن‌

تخمین‌ مخازن‌ در چاه‌های‌ اکتشافی‌

آزمایشگاه‌ نفت‌

توانایی‌های‌ لازم‌

افراد این رشته هم مانند خیلی از رشته‌های دیگر باید دارای یکسری توانایی‌ها باشند. به طور مثال درس ریاضی و فیزیک دو درس بسیار مهم در این رشته است و افراد باید توانایی لازم در این دو درس داشته باشند. همچنین درس زبان انگلیسی هم اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا ممکن است که محیط کار این افراد به گونه ای باشد که افراد از کشورهای دیگر در ارتباط باشند. به علت کار سنگین این رشته خیلی از افراد باید خارج از شهر باشند و به خاطر همین بیشتر از بین داوطلبان مرد انتخاب می‌شوند.

بازار کار در ایران‌

زمینه های شغلی فارغ التحصیلان مهندسی نفت متفاوت است که اولین مورد آن وزارت نفت است اما دانشگاه صنعت نفت دانشجویان این رشته را بورسیه نمی کنند مگر اینکه سطح علمی دانشجویی خوب باشد که در نهایت جذب وزارت نفت شود. البته بیشتر از 70 درصد افراد در وزارت نفت استخدام می شوند و بقیه آنها در صنایع شیمیایی خصوصی می توانند مشغول به کار شود که رشته هایی هستند که درس مشترک با آن نفت زیاد دارد.

صنعت و بازار کار

فارغ التحصیلان مهندسی نفت می توانند مطالعات زمین شناسی، نفت، محاسبات طراحی و تلفیق عملیات و برنامه‌های کشفی وزارت نفت را انجام دهد و نقش زیادی در عملی کردن برنامه‌های مطالعاتی یک طراحی و پیاده کردن برنامه های آینده و برنامه های استراتژیکی صنعت نفت داشته باشند که در زیر به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:

1- آشنایی با دانش به روز زمین شناسی نفت و انجام مطالعات مربوطه و بهره گیری از نتایج حاصله

2- انجام آزمایشات و جمع آوری اطلاعات در مورد اکتشاف و عملیات اکتشافی

3- انتخاب روش مناسب اکتشاف با توجه به وضعیت زمین شناسی و شرایط محیطی و اقلیمی ناحیه

4- طرح عملیات و تامین تدارکات و تلفیق برنامه های مربوط برای اجرای بهینه عملیات اکتشافی

5- بررسی فنی و اقتصادی طرح ها و عملیات اکتشاف

6- مدیریت و مطالعات زمین شناسی، نقشه برداری و عملیات اکتشاف

7- مدیریت و نگهداری از مخازن نفت اکتشافی و اعمال روش های افزایش برداشت از جلوگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست ناشی از مطالعات زمین شناسی و عملیات اکتشاف

درآمد و حقوق

تفکر عمومی از درآمد این رشته این است که مهندسان نفت حقوق بسیار خوبی دریافت می‌کنند اما با توجه به اینکه متخصصین در کدام یک از بخش ها مشغول به کار هستند درآمد متفاوتی دارند با توجه به اینکه سابقه کار افراد و مهارتشان چطور است و در محیط دولتی و خصوصی کار می کنند حقوق متفاوت دریافت می‌کنند. با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارشان، درآمد بیشتری خواهد داشت.