مهندسی پزشکی گرایش‌ بیومواد

این رشته یکی از گرایش های مهم مهندسی پزشکی است که سال ها پیش به عنوان زمینه علمی معرفی شد و مثل خیلی از گرایش ها بر اساس ترکیب چند رشته به وجود آمد. در رشته بیومتریال تمرکز روی تهیه مواد مختلف مصنوعی و طبیعی، طراحی روش‌های ساخت و قالب گیری نهایی ماده و اصلاح مواد برای کاربرد اختصاصی در پزشکی تحقیق است. برای گسترش وسایل پزشکی نیاز به انتخاب، ساخت و آزمایش مواد داریم که با درک و فهم درست از شیمی و فیزیک مواد و شناخت محیط بیولوژیک بدن میتوان به آن دست یافت. آینده‌ی علم بیومتریال به دانش ما در شیمی، فیزیک، بیولوژی و پزشکی است.

از علم بیومتریال‌ها در جایگزینی و تعویض اعضاء و اندام‌هایی از بدن استفاده می شود که بر اثر بیماری یا آسیب، کاربری خود را از دست داده‌اند تا از این طریق جراحت یا بیماری اعضاء مذکور بهبود یابند، کاربری و عمل آنها اصلاح شود و ناهنجاری یا وضعیت غیر طبیعی آنها اصلاح شود. این رشته‌ بسیار تحت تأثیر پیشرفت‌های کسب شده در خیلی از زمینه‌های پزشکی و مهندسی است. پس مهندس این رشته باید اطلاعات لازم برای حل مسائل عملی و متداول در زمینه‌ی مواد مرتبط با بدن انسان را کسب کند. خیلی از اعضاء و بافت‌های جایگزین شونده، آسیب دیده و یا بیمار هستند و محقق باید تغییرات سلولی را بشناسد که منتج به نارسایی عملکرد سلول و رفتار غیر طبیعی آن می‌گردد.

بیشتر اوقات اثر بیومتریال و یا وسیله‌ی پزشکی روی بافت، فقط بعد از در تماس قرار دادن ماده و سلول مشخص می‌شود و محققان باید بتوانند اثرات بیومتریال را روی سلول، بافت و اعضاء بررسی کنند. انجام این بررسی‌ها نیازمند درک نحوه واکنش سلول و بافت با ماده کاشتنی است. رشته‌ی بیومتریال بخاطر سابقه‌ی طولانی در جایگزینی بافت‌ها بوسیله مواد طبیعی و مواد ساخته‌ی دست بشر به طرز قابل توجهی در قرن بیستم پیشرفت کرده است. مواد مورد استفاده در بدن را به چهار گروه شامل فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها و کامپوزیت‌ها تقسیم می کنیم.

در این رشته زمینه‌های مختلفی وجود دارد که مهندسی بافت، سیستم‌های رهایش کنترل شده دارو، اصلاح سطوح مواد، نانوتکنولوژی، بیوسنسورها و . . . از این موارد هستند که برای بهبود زندگی انسان خدمات زیادی انجام می دهند. مهندسی بافت، سیستم‌های انتقال دارو و بیوسنسورها مختص رشته‌ی بیومتریال هستند. در زمینه‌ی رهایش کنترل شده‌ی دارو امیدهای زیادی برای درمان یا تسکین بیماری‌های خطرناکی مثل سرطان، فشار خون و دیابت فراهم شده است، یا در مهندسی بافت ترمیم اعصاب قطع شده و جایگزینی غضروف مورد تحقیق است.

توانایی‌های مهندس بیومتریال

• داشتن اطلاع کافی از علم تولید و کاربرد مواد شامل پلیمرها، فلزات، سرامیک‌ها و کامپوزیت‌ها

• داشتن اطلاع کافی در زمینه‌ی برقراری ارتباط مواد با محیط بیولوژیک بدن مثل آناتومی و فیزیولوژی بافت‌های مختلف بدن

• داشتن اطلاع کافی در زمینه‌ی روش‌های اصلاح سطح، پوشش‌دهی مواد و بهینه نمودن خصوصیات سطحی

• داشتن اطلاع کافی در زمینه‌ مهندسی بافت 

• داشتن اطلاع کافی در زمینه‌ روش‌های نوین دارو رسانی و انتقال کنترل شده داروها به بدن

• داشتن اطلاع کافی از روش‌های تخریب پلیمرها، خوردگی فلزات و اضمحلال سرامیک‌ها

• داشتن اطلاع کافی در زمینه‌ بیوسنسورها

• داشتن اطلاع کافی در زمینه‌ اصول و عملکرد تجهیزات پزشکی و سیستم‌های آن

با توجه به منابع زیادی که در مورد مواد اولیه فلزی، سرامیکی و پلیمری در کشور وجود دارد و توانایی مهندسان ایرانی، شرایط مناسبی برای رسیدن به خودکفایی و محدود کردن واردات خیلی از تجهیزات پزشکی مورد نیاز کشور فراهم شده‌ است.

از تاسیس و تدریس رشته‌ی بیومتریال خیلی نگذشته است به همین خاطر در این رشته فاصله علمی کشور را با دیگر کشورهای پیشرو کم است. پس تربیت نیروهای متخصص در ارتباط با نیاز کشور و طبیعت این علم باعث شده که متخصصان بیومتریال با جمع کردن جنبه‌های مختلف علوم، بهترین راه حل‌های عملی را برای مشکلات پزشکی پیدا کنند. فارغ‌التحصیل‌ گرایش‌ بیومواد با کار مواد مختلف‌ از قبیل‌ پلیمرها، سرامیک‌ها، کامپوزیت‌ها و مواد فلزی‌ در بدن‌ انسان‌ و در تجهیزات‌ پزشکی‌ آشنا می‌شود.

سرفصل دروس مهندسی بیومتریال و تعداد واحدها

• تعداد کل واحدها : 140 واحد
• دروس عمومی : 22 واحد
• دروس پایه : 29 واحد
• دروس اصلی : 56 واحد
• دروس تخصصی : 25 واحد
• دروس اختیاری : 8 واحد

دروس عمومی رشته مهندسی پزشکی بیومتریال

دروس پایه رشته مهندسی پزشکی بیومواد

دروس اصلی رشته مهندسی پزشکی بیومواد

دروس تخصصی رشته مهندسی پزشکی بیومتریال

دروس اختیاری رشته مهندسی پزشکی بیومواد

 دانشجو باید 8 واحد از دروس فوق را انتخاب کند.

دانشگاه هایی که در رشته مهندسی بیومتریال پذیرش دانشجو دارند

گرایش های ارشد مهندسی پزشکی

• مهندسی ورزش

• مهندسی بافت

• مهندسی بیو مواد

• مهندسی بیو مکانیک

• مهندسی بیو الکتریک

گرایش های دکترای مهندسی پزشکی

• مهندسی بیو متریال

• مهندسی بیو مکانیک

• مهندسی بیو الکتریک

بازار کار، درآمد و حقوق

میزان درآمد مهندس پزشکی با توجه به میزان تجربه، دانش و تخصص، محل و نوع کار متفاوت است. مهندس پزشکی که در بخش دولتی مشغول به کار است، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. البته معمولا بیشتر مهندسان پزشکی در بخش خصوصی فعالیت کرده و با توجه به معیارهایی که گفته شد درآمدهای مختلفی دارند.